به نقل از «ایران اکونومیست»

پرتاب‌های ناموفق فضایی از سایوز و آپولو تا «پیام» و «دوستی»

تاریخ انتشار: ۲۸ آبان ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۱۱۷۲۱۶

از زمان اولین پرتاب موشک تا پرتاب موشک بزرگ استارشیپ شرکت اسپیس‌ایکس همواره موفقیت‌ها و ناکامی‌هایی بوده است و این ناکامی‌ها منجر به توسعه دانش بشر در حوزه فضا شده و این داستان‌های موفقیت و ناکامی نیز برای ایران بوده و خارج از این دایره توسعه دانش فضایی نبوده است.

به گزارش ایران اکونومیست، در سال ۹۷  محمد جواد آذری جهرمی، وزیر وقت ارتباطات و فناوری اطلاعات از قرار نگرفتن ماهواره پیام در مدار خبر داد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

‌ او گفته بود  ماهواره «دوستی» در انتظار حضور در مدار است.

ماهواره «پیام»، ماهواره ایرانی بود که توسط دانشگاه صنعتی امیرکبیر طراحی و ساخته شد و بیش از ۸۰ درصد آن ساخت ایران بوده است. این ماهواره قرار بود در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار بگیرد و برای منظورهای مختلف مورد استفاده قرار گیرد. اما در روز پرتاب نتوانست در مدارش قرار گیرد و سقوط کرد.

این ماهواره در ساعات اولیه صبح روز سه‌شنبه، ۲۵ دی ماه ۱۳۹۷، با استفاده از ماهواره‌بر «سیمرغ» از پایگاه فضایی «امام خمینی» پرتاب شد؛ اما در مدار زمین قرار نگرفت.

دلیل این ناکامی سرعت اولیه ناکافی ماهواره اعلام شد و در نهایت بقایای «پیام» در اقیانوس هند افتاد.

داستان پرتاب ماهواره «دوستی» دانشگاه صنعتی شریف از ۱۴ بهمن‌ماه سال ۹۷، در مراسم روز فناوری فضایی اعلام شد که ماهواره «دوستی» در آینده‌ای نزدیک به فضا ارسال خواهد شد؛ ماهواره‌ای که هزینه‌های مالی پرتاب آن به گفته وزیر ارتباطات به‌مراتب کمتر از ماهواره‌های قبلی بوده است.

بعد از اعلام خبر آمادگی پرتاب ماهواره «دوستی»، خبر دیگری اعلام شد که برای راه‌اندازی این ماهواره منتظر نظر نهایی وزارت دفاع هستند و مدتی بعد شایعاتی از سوی رسانه‌های بین‌المللی درباره ناموفق بودن پروژه ماهواره «دوستی» منتشر شد؛ شبکه ملی رادیوی آمریکا (National Public Radio) با استناد به تصاویر ثبت‌شده توسط شرکت پلنت واقع در سان‌فرانسیسکو ادعا کرد که پرتاب ماهواره «دوستی» ناموفق بوده است. اخبار پخش‌شده در رسانه‌های بین‌المللی با سکوت خبری در داخل کشور مواجه بود.

این ماهواره قرار بود با ماهواره‌بر «سیمرغ» در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین با اهداف غیر نظامی قرار گیرد، ولی این این عملیات موفقیت‌آمیز نبود.

پروژه‌های فضایی یعنی توانایی تبدیل دانش به عمل و در این فرآیند تلاش دانشمندان بر طراحی و ساخت ماهواره‌هایی است که پس از پرتاب، بتوانند در مدار قرار بگیرند و به درستی ماموریت خود را انجام دهند؛ از این رو است که پرتاب ماهواره و موشک یکی از پر چالش‌ترین و پر مخاطره‌ترین اقدامات بشر است و موفق نشدن در آن اتفاق نادری نیست و کشورهای زیاد آن را تجربه کرده‌اند.

نمونه‌هایی در ایران و هم در دنیا وجود دارد.

موشک ونگارد تی وی Vangurd TV

موشک ونگارد تی‌وی در ۳ دسامبر سال ۱۹۵۷ از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال پرتاب شد. این موشک حامل ماهواره ونگارد و برای آزمایش قابلیت‌های پرتاب سه مرحله‌ای و بررسی اثرات محیط روی ماهواره بود، ولی تنها چند ثانیه پس از پرتاب و در حالی که کمتر از ۲ متر از زمین فاصله گرفته بود، سقوط کرد و پس از برخورد با مخازن سوخت، منفجر شد.

سایوز ۱

این فضاپیما نخستین سری از فضاپیماهای سایوز بود که در تاریخ ۲۳ آوریل سال ۱۹۶۷ به فضا پرتاب شد. پرتاب این فضاپیما مصادف با مرگ ولادمیر کوماروف، فضانورد برجسته روسی بود. سرپرستی این ماموریت بر عهده یوری گاگارین، نخستین کسی بود که قدم بر روی کره ماه گذاشته بود.

هدف از این عملیات، این بود که پس از پرتاب این فضاپیما، فضاپیمای سایوز ۲ به فضا پرتاب شود و طی یک راهپیمایی فضایی، فضانوردان سایوز ۲ به سایوز ۱ منتقل شوند و هر دو فضاپیما به زمین بازگردند.

اما پس از پرتاب فضاپیما، تعدادی از سلول‌های خورشیدی این سفینه از کار افتادند و سفینه توان لازم را برای ادامه فعالیت نداشت. کاماروف با درک این موضوع، تلاش بسیاری کرد تا این سفینه را به زمین بازگرداند، اما به علت ایراد در چتر ترمز این فضاپیما، او موفق به انجام این کار نشد و با برخورد فضاپیما به زمین انفجاری مهیب رخ داد.

آپولو ۶

این ماهواره ۴ آوریل ۱۹۶۸ توسط موشک ساترن ۵ از مرکز پایگاه کندی پرتاب شد. آپولو ۶ که آخرین ماموریت آزمایشی بدون سرنشین محسوب می‌شد، موفق به انجام ماموریت خود در مدار زمین نشد.

فضاپیمای چلنجر Challenger Space Shuttle

فضاپیمای چلنجر ایالات متحده آمریکا در ۲۸ ژانویه ۱۹۸۶ پرتاب شد، ولی تنها یک دقیقه پس از پرتاب، منفجر و تمام ۷ خدمه این شاتل کشته شدند. این فاجعه درست ۱۹ سال و پس از حادثه آپولو ۱ و در شرایط نامطلوب آب و هوا رخ داد.

قبل از پرتاب این فضاپیما، شرکت سازنده اعلام کرده بود که برای اجرای آزمایش حتما باید دما بالای ۱۱ درجه سانتی‌گراد باشد؛ چرا که در دمایی کمتر از این، سیستم دچار نقص فنی شده و انفجار این موشک را به دنبال خوهد داشت. اما با این حال، این موضوع چندان جدی گرفته نشد و آزمایش در روزی که دما تنها ۲ درجه بالای صفر بود، اجرا شد. نتیجه این بود که تنها ۷۳ ثانیه فضاپیما از لحظه پرتاب تا انفجار و کشتن ۷ خدمه آن فاصله داشت.

این فضاپیما در طول اقیانوس اطلس و در سواحل فلوریدای مرکزی دچار نقض فنی و انفجار شد و محفظه خدمه و بسیاری دیگر از قطعات فضاپیما پس از یک جستجوی طولانی و عملیات بازیابی از کف اقیانوس جمع‌آوری شد.

ماهواره هواشناسی GOES_G

این ماهواره تنها پس از ۴ ماه انفجار مرگبار چلنجر پرتاب شد. این ماهواره برای بررسی و نظارت بر شرایط هواشناسی از یک مدار ثابت طراحی شده بود.

تنها ۷۱ ثانیه بعد از پرتاب اولین موتور اصلی موشک حامل این ماهواره به دلیل مشکلات الکتریک خاموش و پرتاب با شکست مواجه شد.

ماهواره GPS IIR_۱

این ماهواره در ۱۷ ژانویه سال ۱۹۹۷ سوار بر موشک دلتا ۲ شد تا از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال توسط نیروی هوایی آمریکا پرتاب شود. ماهواره دلتا ۲ یکی از موشک‌های پرکاربرد ناسا است؛ ولی در آن سال نتوانست پرتاب خوبی به نمایش بگذارد و تنها ۱۳ ثانیه پس از پرتاب با شکست مواجه شد.

موشک فالکون ۹

موشک فالکون ۹ شرکت اسپیس ایکس در ۲۸ ژوئن سال ۲۰۱۵ پرتاب شد، اما ۳ دقیقه بعد شکست خورد. این موشک قرار بود تا تجهیزات مورد نیاز را برای فضانوردان در ایستگاه بین‌المللی ارسال کند.

در هنگام پرتاب این موشک، هدف آن بود که موشک توانایی کارکردن به مدت ۱۳۹ دقیقه را داشته باشد، اما این مدت تنها به ۱۳۹ ثانیه انجامید؛ چرا که پس از پرتاب اختلالاتی در فشار محفظه اکسیژن پیشرانه موشک مشاهده شد. ناظرین شاهد دود سفید رنگی بودند که به صورت عجیبی از سیستم پیشرانه بیرون می‌آمد. پس از این مدت، تنها ۱۰ ثانیه طول کشید تا موشک منفجر و در دریا متلاشی شود.

مهندسان مرکز فضایی کندی، علت این شکست را بررسی کردند و دریافتند که گسیختگی تانک اکسیژن مایع بخش بالای موشک فالکون علت آن بوده است.

موشک MOMO ۲

موشک ژاپنی مومو در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۸ هنگام پرتاب در آتش سوخت و این موشک پس از اندکی ارتفاع گرفتن، سقوط کرد و آتش گرفت. این دومین پرتاب ناموفق موشک مومو بوده است.

فضاپیمای چاندرایان ۲ ( Chandrayaan-۲)

در روز ۱۴ جولای سال ۲۰۱۹ میلادی هند تصمیم گرفت فضاپیمای چاندرایان ۲ را به منظور کاوش بر روی ماه پرتاب کند. این اقدام در راستای ادامه فعالیت‌های موفقیت‌آمیز نسل قبلی این کاوشگر یعنی چاندرایان ۱ بوده است که پیش از این به فضا پرتاب شده بود. اما درست یک ساعت قبل از پرتاب، گزارش نقص فنی ایجاد شده در سیستم، عملیات را متوقف کرد.

پس از این، تلاش‌های بسیاری در جهت رفع نقص انجام شد و بالاخره پرتاب ماهواره در تاریخ ۲۲ جولای صورت پذیرفت. اما این فضاپیما نتوانست به درستی در مدار خود قرار بگیرد و با ایجاد اختلال در سیستم مخابراتی، عملیات ناتمام ماند.

شکست موشک استارشیپ در دومین پرواز آزمایشی

موشک بزرگ استارشیپ شرکت اسپیس‌ایکس در دومین پرواز آزمایشی خود به فضا در حین یک جداسازی سریع برنامه‌ریزی‌نشده، منفجر شد. این دومین انفجار برای بزرگترین موشک جهان بود که تا به حال ساخته شده، اما اسپیس‌ایکس از آن به عنوان یک موفقیت یاد می‌کند.

نسل بعدی موشک‌های بزرگ اسپیس‌ایکس که بزرگترین موشک ساخته شده تا کنون به شمار می‌آید، در دومین پرواز آزمایشی خود روز گذشته (۱۸ نوامبر ۲۰۲۳) به فضا پرتاب شد، سفری که بسیاری از افراد مدت‌ها انتظارش را می‌کشیدند، اما پرواز مدت زیادی دوام نیاورد. اندکی پس از جداسازی دو بخش موشک، پیشران عظیم سوپرهوی آن منفجر شد و خود وسیله نقلیه مرحله فوقانی استارشیپ نیز پیش از رسیدن به ارتفاع مورد نظر هدف خود منفجر شد. اسپیس ایکس این اتفاق را «جداسازی سریع برنامه‌ریزی نشده» نامید.

درست در شمال بوکاچیکا در جزیره پدری جنوبی، صدها تماشاگر صبحگاه برای تماشای این پرتاب جمع شده بودند. آن‌ها با دیدن نور نارنجی ۳۳ موتور رپتور مرحله اول استارشیپ و آغاز صعود این موشک عظیم شروع به شادی کردند. استارشیپ با ارتفاعی نزدیک به ۴۰۰ فوت (۱۲۲ متر) بزرگترین و قدرتمندترین موشکی است که تا به حال ساخته شده است.

این دومین پرواز آزمایشی برای استارشیپ بود که از پیشران مرحله اول موسوم به سوپرهوی و فضاپیمای مرحله بالایی به نام استارشیپ تشکیل شده است.

بشر همواره به دنبال شناخت فضای بیکران کیهان بوده که گاه موفق شده و گاه ناموفق و قصه این موفقیت‌ها و ناکامی‌ها برای همه کشورها گفته شده و به تبع ایران نیز در کنار پرتاب‌های موفق، پرتاب‌های ناموفقی هم داشته که در پرتاب‌های ناموفق بزرگنمایی‌هایی صورت گرفته که واکنش به‌موقع مسؤولان و بیان دلایل عدم موفقیت‌ها می‌تواند جلوی بسیاری از اخبار نادرست و شایعات را بگیرد.

 

منبع: خبرگزاری ایسنا

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: دومین پرواز آزمایشی پرتاب ماهواره فضا پرتاب پس از پرتاب اسپیس ایکس منفجر شد پرتاب شد ساخته شد

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۱۱۷۲۱۶ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

استارلاینر بوئینگ قرار است در 6 می به فضا پرتاب شود

ایتنا - راهبران ناسا و بوئینگ به خبرنگاران گفتند که اولین ماموریت استارلاینر که کپسول دو فضانورد را به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌برد، به سمت تاریخ پرتاب تاریخی 6 مه نزدیک می‌شود.
ناسا و بوئینگ به این نتیجه رسیدند که این کپسول پس از تکمیل بررسی آزمایشی حیاتی پرواز در روز پنجشنبه آماده پرتاب است. بدون هیچ مشکلی، فضانوردان بوچ ویلمور و سونی ویلیامز عصر روز 6 مه سوار استارلاینر خواهند شد و با موشک United Launch Alliance Atlas V  به فضا خواهند رفت.

به گزارش ایتنا، حدود 24 ساعت بعد، دو فضانورد به ایستگاه فضایی بین‌المللی می‌رسند و حدود یک هفته در آنجا می‌مانند. استارلاینر به ایستگاه متصل خواهد ماند و این دو نفر از آن برای بازگشت به زمین استفاده خواهند کرد. در مجموع پنج چتر نجات، استارلاینر را از سرعت مداری فوق‌العاده کم می‌کنند تا فرود نرم در جایی در غرب ایالات متحده را امکان‌پذیر کنند.

این دومین پرواز استارلاینر به ایستگاه فضایی بین‌المللی است؛ اولین پرواز، یک ماموریت بدون خدمه به نام آزمایش پرواز مداری-2، در ماه مه 2022 انجام شد. اگر بوئینگ و ناسا نتوانند ماموریت تاریخ 6 می را انجام دهند، فرصت‌های پرتاب دیگری در 7، 10 و 11 می وجود دارد.

اهمیت این ماموریت را نمی‌توان دست کم گرفت. ناسا در سال 2011 برنامه خدمه تجاری (CCP) را برای خرید خدمات حمل و نقل فضانوردان از صنایع خصوصی ایجاد کرد. ناسا اسپیس‌ایکس را تحت یک قرارداد چند میلیارد دلاری انتخاب کرد. اما برخلاف اسپیس ایکس که هر شش ماموریت را طبق قرارداد اصلی به همراه موارد دیگر تکمیل کرده است، استارلاینر بوئینگ به دلیل مشکلات فنی متعدد به شدت به تعویق افتاده است.

بوئینگ به دلیل این تاخیرها بیش از 1.5 میلیارد دلار هزینه‌های اضافی را متحمل شده است. این غول هوافضا اخیراً  به دلیل خرابی در واحد هواپیمای تجاری خود با نظارت تجاری مواجه شده است. اوایل سال جاری اعلام شد که دیو کالهون، مدیرعامل بوئینگ در پایان سال 2024 از سمت خود کناره گیری می‌کند.

برای ناسا، یک فضاپیمای جدید به معنای دوبرابر کردن منابع حمل و نقل فضانوردان آمریکا و معرفی درجه‌ای از افزونگی مورد نیاز به برنامه پروازهای فضایی انسانی آژانس است. اگر بوئینگ این آزمایش را انجام دهد، استارلاینر به گواهینامه نهایی خود دست خواهد یافت و می‌تواند ماموریت‌های منظم خود را تحت قرارداد CCP آغاز کند.

ناسا تشخیص داد که احتمال از دست دادن خدمه با این ماموریت استارلاینر 1 در 295 است که بالاتر از احتمال 1 در 270 مورد نیاز ناسا است. جیم فری، معاون ناسا، گفت: « جان اعضای خدمه ما، سونی ویلیامز و بوچ ویلمور، در خطر است. ما اصلاً آن را ساده نمی‌گیریم.»